TAPINAK MİMARİSİ
Çin’de Budizm mimarisinin bir parçası olan tapınak mimarisinin kökeni, Hindistan’a dayanıyor. Çin’de Beiwei hanedanı döneminden itibaren yayılmaya başlayan tapınak mimarisi, Çin’in feodal toplumunun kültür ve dinlerinin yükseliş ve inişini anlatıyor, önemli tarihi ve sanatsal değer taşıyor.
Antik Çin mimari oluşumu, dönemin Çinlilerinin Ying Yang evren görüşünü, düzeni ve istikrarı ön planda tutan estetik düşünceyi yansıtmıştır. Atalara, göğe ve toprağa ibadet etme işlevi gören Çin tapınakları dikdörtgen biçimde, güney-kuzey enlemine göre yapılmış, istikrarlı ve düzenli simetrik yapılar olarak kabul edilmiştir. Öte yandan bahçecilik mimari oluşumunda yapılan Çin tapınakları da Çin’de nispeten yaygındır. Bu iki tür mimari oluşum, Çin tapınaklarına hem narinlik ve ciddiyeti, hem de doğal bir hava katmış, Çinlilerin zevklerini yansıtmıştır.
Antik Çin tapınaklarının çoğu şöyle yapılmıştır: Tapınağın dış ön tarafının merkezinde ana kapı, kapının iç tarafının iki kenarında ise çan kulesi ve davul kulesi, tapınağın iç ön tarafında dört gök koruyucusunun heykellerini sergileyen Tianwan salonu vardır. Tianwan (Gök Koruyucusu), salonun arkasında merkezi enlemin iki kenarında ise tapınağın en önemli ve en büyük binası olan Daxiongbaodian salonu (Daxiong: Sakyamuni, yani Buda), öğreti salonu, rahip yatakhanesi ve lokanta bulunur. Çin’in Sui ve Tang hanedanı dönemleri öncesindeki tapınakların önünde veya avlunun merkezinde pagodalar kurulmuştur. Sonra da tapınak salonları pagodaların yerini almıştır ve pagodalar tapınağın bağımsız bir bölümünde inşa edilmiştir.
Luoyan Şehrinde Bulunan Beyaz At Tapınağı
İnşası Çin’in Han hanedanı döneminde başlatılan Beyaz At Tapınağı, Çin’in Henan eyaletinin Luoyan şehrinde bulunur. Beyaz At Tapınağı, Çin’in hükümet tarafından yapılan ilk Budizm tapınağı olarak kabul edilmiştir. Dikdörtgen şeklindeki tapınak, 40 bin metrekarelik alanda kurulmuştur. Beyaz At Tapınağı’nın inşası, Budizm’in Çin, Doğu Asya ve Güneydoğu Asya’da gelişmesine olumlu etkiler getirmiştir. Bu nedenle Beyaz At Tapınağı, hâlâ birçok yabancı Budist’in ibadet edebileceği kutsal yerlerden biridir.
Wutai Dağı’ndaki Budizm mimarisi
Budizm’in kutsal yeri olarak bilinen Çin’in Shanxi eyaletindeki Wutai Dağı’nda 58 antik Budizm binası yer almıştır. Çin’in Tang hanedanı döneminde yapılan Nanchan Tapınağı ve Fuoguang Tapınağı bu binaların en ünlüleridir. Nanchan Tapınağı, Çin’in tahtadan yapılan en eski tapınağı olarak kabul edilmiştir. Çin’in her dönemine ait mimari tarzlarını bir araya getiren Fuoguang Tapınağı, içinde bulunan mükemmel binalar, heykeller, duvar resimleri ve hat eserleriyle ünü dünyaya yayılmıştır.
Xuankong Asma Tapınağı
Çin’in Shanxi eyaletindeki Heng dağlarında (Çin’in en ünlü beş dağından biri, diğer adı Kuzey Dağları) bulunan Xuankong Asma Tapınağı da dünyada tanınmış olan başka bir Budizm binasıdır. Huiyuan ilçesinin 3,5 km. güneyindeki Jinlong Vadisi’nin sarp kayalarında kurulan tapınak, özgün mimari özelliklerine sahiptir ve Çin’in keskin kayalarda inşa edilen tek tahta tapınağı konumundadır. İnşası Çin’in Beiwei hanedanı döneminde başlatılan tapınak, Çin’in Tang, Jin, Ming ve Qing hanedanları dönemlerinde çeşitli onarımlardan geçmiştir. Heng dağlarına bakan ve Cuiping tepesine dayanarak kurulan tapınak, eşsiz mimari güzellikleriyle Heng dağlarının birinci manzarası olarak tanınmıştır.
Potala Sarayı
Çin Budizm’inin bir kolu olan Lama dinine ait yapılar, ana salonların büyük, öğreti salonunun yüksek olması ve dağın coğrafi şartlarına göre kurulması gibi mimari özellikler taşımıştır. Çin’in Tibet Özerk Bölgesi’nin merkezi kenti Lasa’da bulunan Potala Sarayı, Lama dininin yapılarının iyi bir örneğidir. İnşası Tang hanedanı döneminde başlatılan saray, şimdiye kadar Çin’in her döneminde çeşitli onarımdan geçerek son derece büyük bir mimari grubu haline gelmiştir. Dağın coğrafi şartlarına göre kurulan saray, son derece ihtişamlı görünmektedir. 20 bin metrekarelik bir alanı kapsayan sarayda 20’den fazla salon bulunur. Sarayın ana salonunda sergilenen, Sakyamuni’nin 12 yaşındaki boyuna eşit olan altın kaplanmış bakır heykele paha biçilememektedir. Çin’in Tang hanedanı dönemindeki mimari tarzlarını gösteren Potala Sarayı, aynı zamanda da Nepal ve Hindistan’ın mimari sanat özelliklerini kaynaştırmıştır.
Potala Sarayı’nın dışında Çin’in Hebei eyaletinin Chengde şehrinde bulunan sekiz Lama dini tapınağı ve Beijing’de yer alan Lama Tapınağı, Lama dini mimarisini temsil eden yapıların başında gelir.
Shanxi Eyaletinin Famen Tapınağı
Çin’in Shanxi eyaletinin Fufeng ilçesinde bulunan Famen Tapınağı, Budizm'in kurucusu Sakyamuni'nin bazı kemiklerinin saklandığı tapınaklardan biridir. Nisan 1987 tarihinde Famen Tapınağı yeniden dekore edilirken tapınağın içindeki pagodanın altında bir saray bulundu. Sarayda bulunan, eşine dünyada az rastlanan kıymetli antika eserler, Sha’anxi eyaletindeki Yeraltı Ordusu (Terracotta) eserinden sonra en önemli keşif olarak kabul edildi.
Xian şehrinin 120 kilometre batısında bulunan Fufeng ilçesi, Çin’in Kuzey Wei hanedanı döneminde ( yaklaşık 499 yılı ) kurulmuş. 7. yüzyılda hüküm süren Tang hanedanı sırasında Famen Tapınağı oldukça meşhur olmuş. Tang hanedanı Famen Tapınağı’na oldukça büyük bütçe ayırarak 24 avluluk mimari grubundan oluşan kocaman tapınak haline getirmiş. Tarihi kayıtlara göre, o zamanki Famen Tapınağı’nda yaşayan Budist rahiplerin sayısı 50 bini aşarken, imparatorun başkenti Xian’ın etrafındaki en büyük tapınak olarak kabul edilmiştir.
Budizm’in kayıtlarına göre, Eski Agada kralı (Hindistan kralı) Asoka, Budizm düşüncesini yaymak için Budizm'in kurucusu Sakyamuni'nin kemiklerini çeşitli yerlere gömmüş ve dünyanın çeşitli yörelerinde toplam 84 bin kadar pagoda inşa ettirmiş. Famen Tapınağı, Çin’deki Sakyamuni’nin kemiklerinin saklandığı 19 tapınaktan biridir.
Famen Tapınağı, Sakyamuni’nin kemiklerini sakladığı için her zaman insanlarla dolup taşmıştır ve Çin’in en meşhur Budist tapınaklarından biri haline gelmiştir. Çin’in tarihi kayıtlarına göre, Tang hanedanı sırasında sekiz imparator birkaç defa Famen Tapınağı’ndan Sakyamuni’nin kemiklerini imparatorluk sarayına ödünç almış ve Famen Tapınağı’ndaki yeraltı sarayına sayısız mücevher saklamış. Ancak Famen Tapınağı’nı; savaş ve deprem gibi felaketlerden dolayı her geçen gün biraz daha canlılığı kaybetmiştir.
1981 yılında yoğun yağmur, 13 katlı Famen Tapınağı pagodasının çökmesine neden oldu. 1987 yılında Sha’anxi eyaletinin ilgili kuruluşları Famen Tapınağı arkeolojik araştırma takımı oluşturarak pagoda temelini araştırırken 1113 yıllık Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayı gün ışığına çıkarıldı.
21.4 metre uzunluğundaki Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayının yüzölçümü yalnızca 31.48 metrekaredir. Yol, platform, koridor, ön salon, orta salon ve arka salon olmak üzere altı bölümden oluşuyor. Yeraltı sarayında bulunan 900 kadar Tang hanedanı antik eseri arasında, Sakyamuni’nin kemikleri ile ilgili eserler, imparatorların bıraktıkları altın, gümüş, inci, yeşim, çini eşyası, porselen ve ipek gibi az rastlanan kıymetli antika eserler saklı. Sakyamuni’nin kemikleri, Çin’in ilk imparatorunun mozolesinin sakladığı yeraltı ordusu kadar önemli bir arkeolojik keşif olmanın yanı sıra Çin ve yabancı Budist çevreleri ile dünya kültürü tarihinde için de çok önemli bir olay olarak kabul ediliyor.
Sakyamuni’nin kemiklerinin dışında Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayında korunan ipek eserlerin, Çin’in kuzeybatısındaki Gansu eyaletinin Dunhuang bölgesindeki kutsal yazı saklama mağarasındaki eserlerden sonra, Tang hanedanına ait en büyük miktar, en fazla çeşit ve büyük değerdeki ipek eserler olduğu söyleniyor ve burası Çin Tang hanedanına ait ipek deposu olarak da kabul ediliyor. Arkeolojik bilgilere göre, Famen Tapınağı’nın yer altı sarayında saklanan ipek eserler çok ince yapıda ve altın çizgi kullanılan bağlantının çapı 0.01 santimetre. En ince ipek yalnızca 0.066 santimetre olurken saç telinden daha ince olduğu görülüyor. Yeraltı sarayında bir kutu içinde saklanan ipek kıyafetlerin toplam kalınlığı 23 santim, bu kalınlığı oluşturan saklanan ipekler toplam 780 kattır!
Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayından yüzü aşkın göz kamaştırıcı altın, gümüş ve çini eşyalar çıkarıldı. 16 tane renkli porselen, Çin’in bütün porselen uzmanlarını şaşırttı. Bu biçim ve renkteki porselenler, esas olarak Tang hanedanı imparator ailesinde kullanılıyordu. İmalat teknikleri yüzyıllarca önce kaybolmuş, daha önce hiç kimse tarafından görülmemiş, adına yalnızca tarihi kayıtlarda rastlanan bu porselenlerin bulunması, dünya kültür tarihi açısından gerçek bir hazine niteliğindedir. Bu porselenlere çok özel bir renk verildiği için, her zaman sanki içinde su varmış gibi, şeffaf görünmektedir.
Famen Tapınağı’nın yeraltı sarayından çıkarılan kıymetli eserlerin iyice korunması ve sergilenmesi için yerel hükümet bir müze kurdu. Çin antik eserleri koruma uzmanları, Alman uzmanlarla işbirliği yaparak, yeraltı sarayından çıkarılan ipek eserleri yüksek bilim ve teknoloji koruması altına aldı. 2002 yılında yeraltı sarayında saklanan Sakyamuni’nin kemikleri Çin’in Taiwan eyaletine götürüldü ve orada sergilendiği 1 ay süre içinde toplam 4 milyon kişi ziyaret etti.
kaynak: esoda.blogbus.com
Ana Sayfa
Yardım
Giriş Yap
Kayıt Ol
