Mağara insanının suda kendi yansımasını görmesi ve yaşadığı mekânların duvarlarına yaptığı ilk resimler, insanın yeri ve zamanı belgeleme / görüntüleme gerekliliği ve arzusunu doğurdu. Bu arzunun kaybolmadığını, zamanla artarak bir anlamda dürtü hâline geldiğini, günümüzdeki muazzam kayıt olanaklarından gözlemleyebiliriz...

 Fotoğraf sözcüğü ilk defa 25 Şubat 1839 yılında 'Vossisch Zeitung' dergisinde neşredilen bir makalede, Alman astronomu Madler tarafından kullanılmıştır.

Madler'in, makalesinde kullandığı 'photographe' sözcüğü, o devrin modasına göre, eski Yunan diline uygun olarak, 'fotos' ışık, 'graffein' çizmek sözcüklerinin birleştirilmesi sonucu türemiştir. Fakat 'to photograph' (fotoğraf üretmek) fiilini ve 'photographic' (fotoğrafik) sıfatını, İngiliz astronomu Sir John Hershel'in, Ocak 1839 yılında 'On The Art of Photograpy' isimli yazısında ilk defa İngilizce olarak yazdığı da tarihsel bir gerçektir.

Mağara insanının, suda kendi yansımasını görmesi ve yaşadığı mekânların duvarlarına yaptığı ilk resimler, insanın yeri-zamanı belgeleme / görüntüleme gerekliliği ve arzusunu doğurmuştur. Mısır'daki mezar freskleri, Altamira'daki mağara resimleri, yüzyıllar sonraya, bilgi aktarımının en çarpıcı örnekleridir. Bu resimleme, görüntüleme ve sabitleme arzusunun kaybolmadığını, zaman içerisinde artarak bir anlamda dürtü haline geldiğini günümüzdeki muazzam kayıt olanaklarından gözlemleyebiliriz.

İnsanın gözlemlediği, algılamaya çalıştığı dünyasını çeşitli araçlar vasıtasıyla bir yüzeye aktarmasına olanak sağlayan fotoğraf ve fotoğraf teknolojisi, buna olanak veren nice muazzam teknolojik gelişmelerle beraber günümüze kadar kendini korumayı başarmıştır. Bir yandan optik ve teknik gelişmeler, diğer yandan ışığın tanımlanması, renk olgusunun kavranmasıyla birlikte, siyah-beyaz başlayan yolculuk renkli fotoğrafçılığa, bugünse dijital fotoğrafçılığa ulaşmıştır.

 Deklanşöre bastıktan sonraki süreci az-çok herkes bilir. Filmleri götürürsünüz bir fotoğrafçıya, banyo ettirirsiniz, sonra da fotoğrafçı banyo edilen filmdeki görüntüyü karta aktarır (tabeder). Aslında fotoğrafla ilgilenen birçok kişi için bir problem vardır; o da bu sürecin nasıl işlediğini bilmemek ya da anlamamaktır.

Bir cismin kalıcı görüntüsünün, elde edilmesi nasıl bir süreç işler sorusu, fotoğrafla ilgilenen birçok kimse için en önemli sorudur. İşte biz de yararlı olacağını düşündüğümüz aşağıdaki bilgileri sizlere sunmak istedik.

Fotoğraf nedir?

Bir cismin görüntüsünün ışık veya başka bir ışıma enerjisi yardımıyla bir yüzey üzerinde gözle görülür ve kalıcı bir biçimde elde edilmesi işlemine 'fotoğrafi' (veya fotoğrafçılık), elde edilen görüntüye de fotoğraf denir. Fotoğraf kartı, film veya cam üzerinde ışığa duyarlı ince bir katman vardır. Işığa duyarlı bu katman emülsiyon olarak adlandırılır ve emülsiyonların hazırlanmasında genellikle gümüş bromür (AgBr) kullanılmakla birlikte, bunun yanı sıra gümüş klorür (AgCl) ve gümüş iyodür (AgI) de kullanılır. Bu bileşikler içinde, fotoğrafçılıkta en yaygın olarak kullanılan gümüş bromürdür. Emülsiyonda gümüşün kullanılmasının başlıca nedeni, ışık etkisiyle kararmasıdır. Bu özellik fotoğrafçılıkta görüntünün oluşması açısından temel işlev görür.

Fotoğraf işlemleri, gümüş halojenürlerin çok kısa bir süre için ışık etkisinde bırakılmaları sonucunda meydana gelen fotokimyasal reaksiyonlara dayanır.

Herhangi bir cismin kalıcı bir görüntüsünün oluşması (filmde ve fotoğraf kartında) üç aşamadan meydana gelir.

 1- Gizli görüntünün oluşması: Işığa duyarlı fotoğrafik bir malzeme olan film bir fotoğraf makinesine konulur ve cismin görüntüsü uygun bir mercek sistemi yardımıyla kısa bir süre için bunun üzerine düşürülür. Tabiî ki bu süreç ışık aracılığıyla gerçekleşir ve görüntü, ışık yardımıyla ışığa duyarlı fotoğrafik malzemeye ulaşır. Bu olaya pozlandırma adı verilir. Bu ışık yardımıyla emülsiyondaki gümüş kimyasal bir reaksiyona girer ve görüntüyü filmin emülsiyonuna alır. Buradaki görüntü gözle görülmediğinden, buna gizli görüntü adı verilir. Gizli görüntünün oluşumu bütünüyle fotokimyasal bir olaydır. Olayın bundan sonraki basamakları ise bütünüyle kimyasaldır.

 2. Developman: Gizli görüntünün oluşumundan sonraki aşama, bu görüntünün gözle görülür bir biçime getirilmesidir. Bu olaya developman, bu amaçla kullanılan kimyasal maddelere developer ve yapılan işleme de develope etme adı verilir. Developer maddeler-ki bunlar tamamıyla kimyasal maddelerdir- aracılığıyla daha önce elde etmiş olduğumuz gizli görüntüyü açığa çıkartırız. Bu görüntüde cismin ışıklı yerleri siyah, karanlık olan yerleri ise beyaz olarak ortaya çıktığından, elde edilen görüntü negatif görüntü olarak adlandırılır.

3. Sabitleştirme: Developman sonucu elde ettiğimiz görüntü kararlı değildir. Bu işlemi gerçekleştirmezsek, ışığın etkisiyle süreç devam edecek ve bir süre sonra fotoğrafik malzemenin yüzeyi bütünüyle siyah olacaktır. Bu nedenle emülsiyonda bulunan ve ışık etkisine maruz kalmamış gümüş halojenürlerin uygun bir yolla uzaklaştırılması gerekir. Bu işleme sabitleştirme adı verilir.

Tüm bu süreç içinde film yıkanır ve kurutulur. Böylece film üzerinde görüntüyü negatif olarak elde etmiş oluruz.

Negatif ve pozitif
 
Bir fotoğrafın çekilmesinden kâğıda geçirilmesine kadar geçen olaylar iki kısma ayrılır:
1. Film üzerinde negatif görüntünün elde edilmesi.

2. Negatif görüntünün bir başka yüzey üzerine pozitif görüntü olarak geçirilmesi.

Her iki işlemdeki olaylar yukarıda açıkladığımız üç basamak üzerinden yürür.

Pozitif görüntü, negatif film veya camdan geçirilen ışığın bir fotoğraf plâğı üzerine düşürülmesiyle elde edilir. Bu olaya baskı işlemi adı verilir. Plâk (ya da fotoğraf kartı) üzerinde oluşan lekeler negatif filmdekinin karşıtı, fakat orijinal cisimdekinin aynıdır. Bu görüntüye pozitif görüntü adı verilir. Baskı işleminden sonra aynı biçimde developman ve sabitleştirme banyoları uygulanır.


Kaynaklar:

1. Mert Gürhan, 'Fotoğrafide Işık ve Mercek', Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,1995

2. Emre Dölen, 'Reprodüksiyon Kimyası', MÜ-TEF Yay. No: 94/11, İstanbul,1994

3. S. Eryılmaz, 'Genel Fotoğrafçılık Siyah Beyaz ve Renkli', İnkılap ve Aka kitabevleri, İstanbul, 1985.

 ERCAN AKBULUT / İÜ İletişim Fak. Gazetecilik 4

emeğin paylaşımın için tesekkurler ılker +1

paylaşım için teşekkürler ilker öğretmenim +1