1) olma mı, yapma mı, etme mi gibi estetik harikası kelimelerin kullanıldığı Denizli yöresinin konuşma stili.

Ayrıca -hööle bi yürüyüp gelive biyo , irahmat yaaiyosa semsiyeni de alive- gibi cümlelere de sahiptir.

2) önkü tası horaya go = şu tabağı oraya götür
     hangırıya goycem teeze ? (Hangi yere koyacağım teyze..)
     Hönkürüye gıı..  (Oraya işte..)
     needip goyyonuz  (Ne yapıyorsunuz?)
)
3) gülü gülü deezem (Güle güle teyzem)

4) senin oğlan hangi bölümü kazandı?
    tıpa kazandı
 
5) - yandaki site var ya... işte ordaki bekçiyi vurmuşlar!
     - bekçiye??!!
     - bekçiye vurmamışlar!! bekçiyi vurmuşlar!
     - bekçiye??!!
     - hey allahım

6) anegin ..ı (ananın ..ı)
     Şu ana kadar yaklaşık 500 kişi üzerinde yapılan deneylerde denizliler hariç, bu küfürü kimse       söyleyememiştir.


7) - al bunu götüvecesen götürüve, götüvemicesen götüvecek vaa…
       Bu paraya götüreceksen götür, götürmeyeceksen, götürecekler var.
       
 
*nerem deding *? : hasta birisinin şikayetinin ne olduğunu sormak için kullanılır. ör. cümle:
kişi a: nerem deding bizim gıız?
kişi b: sooma gareee, öskürü öskürü bitmediii. soonuda * hurama hööle bi ağrı girdi. kıpırdeyemeyyon. tokturu gitçen hindi…

9) extreme olarak nitelendirdigim bir ornek;
     enkini enkirden al enkireye goyve ( Şunu şuradan al şuraya koy )

10)  sevgili babaannem sokakta güneşin altında oynayıp terleyen kuzenime kızmaktadır:
-demingkden ben sene kölgelerde oyna dimedim mi?
- .....
-geberdirin çocuk seni
- .....
-git önkü yüzünü yuuka gel. Sırtındakini de değiştir. Koş baken!!!!

11) Dünyanın neresinde olursa olsun, o memlekette hangi dil konuşuluyor olursa olsun iki Denizli’linin birbirini tanımasını sağlayan konuşma tarzı. Konuşanların asla utanmadığı, düzeltme ihtiyacı hissetmediği az sayıda ağızdan biridir bu coğrafyadaki. Bilenler için çok estetik ve akıcıdır.

12) Türkçe öğretmenlerinin bile "pekiyi ama i ve e hallerine karıştırıyorsun" dediği, hoş bir şive. otobüs yolculuğunda kendinden çok su istenen Denizlili bir muavinin "sayın yolculaamiz duz mu yaladingiz? Hareme kadar su yok gaari" dediği de bir arkadaş tarafından test edilip onaylanmıştır.

13) İsmin hallerine bir haller olan şivedir. Lisedeyken matematik hocası vardı Denizlili. Her ne kadar üniversite bitirse de şive gitmiyor olsa gerek "bugün elif'e kaldıralım." gibisinden laflarıyla her ders ayrı bir faciaya yol açma riski taşırdı.


14) Denizli doğumlu ya da çocukluğunuz burada geçmişse zihninizden hiç silinmeyecek şive. Türk dili profesörü olsanız, TRT ana haber bülteni sunucusu olsanız da gerektiğinde .
nedipbarın, tavası gitcem ben, ahmet de ordan gelip ba tarzı cümleleri hiç çekinmeden kullanır, kendinizle gurur duyarsınız. En güzeli bunu yaşlı insanlarla konuşmaktır.

15) "sıranızı geçin"

-Denizli anafartalar lisesi müdürünün öğrencileri hizaya sokmak için söylediği emir cümlesi:)

16) Herkes –cik, -cuk'la konuştuğu için son derece şirin gelir kulağa yöre insanının konuşması. Ciddiye almak zordur bazen. Bu yörelerde pazar yerinde dolaşmak da çok keyiflidir. Yaşlı teyzecikleri öpmemek için zor tutar bazen insan kendini. ortalıkta bir saat dolaşıp diyalogları dinlemek bile meditasyon etkisi yapabilir. örnek:

- domat dativeecenmi iki gilo.
- dattim dattim. aha suracikta. aliveecen mi?
- alcem de tobayi aciveecen mi?
- accem de parami cikariveemedim bi dakka bekleyiveecen mi?
- bekleyiveririm nolcekki...
şeklinde uzar gider.

bir süre ortalıkta dolaştıktan sonra "beni bak" denilmesi normal gelmeye bile başlayabilir...

17) Denizli'de iki kadın pazarda karşılaşırsa şu repliğin geçmesi kuvvetle muhtemeldir:
-ne buuuu neree gidik gidesiiin??
-çocuklaaa döndeeme (dondurma) isteepturuu ne zımandıı..
 -pazarı varem de dalgan alem.. (Pazara gidip dalagan=ısırgan otu alacak)

18) mesela 'biyol' vardır, bir şey isterken kullanılır. örneğin:

- biyol ötüvee çil horozum (bir kere öter misin çil horozum?)

'dinelmek' vardır, (ayakta) durmak anlamında:

- bizimoğlan orda dinelme de beni bi çay yap. (arkadaşım/çocuğum ayakta durma da bana bir çay koy.)

gahpeerif (kahpe + herif) sık kullanılan bir küfürdür. gahpecik, gahpenin doğurduu, gahpe garı gaşlı (kahpe karı kaşlı) gibi türevleri mevcuttur. denizli şivesi ortamda denizlililerle fazla bulunulduğu vakit dillere pelesenk olmakta, dilin ayarı kaçabilmektedir
19) rivayet olunduğuna göre pazar yerinde uzun süren bir alışveriş sırasında güzelim ürünleri alıp almamakta kararsız kalan müşteriye karşı satıcı kadın cevap verir: "götüceksen götü götümiceksen götüme.. go". dilimizin yöresel elastikliği konusunda denizli lehçesi en dikkati çeken tarzdır denebilir

21) yavrım ben onu nezmandır söleboturum… bilip batırın mı? = yavrum ben onu nezamandan beri söyleyip duruyorum,biliyor musun?

22) istanbul şivesinden başka şive duymadıysanız, ilk seferde kafanızı sağlam karıştırabilecek, yurdumun en komik şivesi

23) denizli şivesi diye birşey yoktur denizlice vardır.

24) eşsiz bir şivedir. gapçık ağızlı diye bir kavram vardır misal. beni bırakın, hala ne olduğunu anlayabilmiş bir nene, dede yoktur. bu şivenin özü komedi üzerine kurulu gibidir sanki. misal dedeniz size küfreder ama belki anlayamadığınızdan belki de söylediği şeyin komikliğinden dedenize kızamazsınız bile.

-dede neden bu böyle?
-sus bakem gapçıkaazlı!
-o ne demek dede?
-höyt höyt edip durma bakem gömüveğcem şimcik depçiğine

işte böyle. bu ve bunun gibi kendine ait söylenişi son derece komik, ama ne anlama geldiği tam bir muamma olan kelimeler içerir bu şive

İlave;

25) Mersindeyiz,Denizlili bir hemşehrimiz ögretmen..Sınıfta gürültü yapan bir öğrenciye bağırır,
-Kızdırmeyin bene, şindi sene tahtaya kaldırır, sıfıra basarım.

26) Seneler evvel, memleketinde elektrik olmayan Denizli’li İstanbul’a gidip caddelerdeki yanan lambaları görünce şaşkınlıktan şöyle demiş: Yanıpba..yanıpba..Ne gaz yetçek ne fitil..
 
27) İstanbul’da hamamda başı sabunlu gözleri kapalıyken sabun kalıbını yürütmüşler bizimkinin. Olayı arkadaşına anlatmış,
-Gahpa çocukları..hamamda bana sabunsuz kodular…(hamamda beni sabunsuz bıraktılar)

28)-Çeşmide gala,Gavga edip bala..(Çeşmede kadınlar kavga ediyorlar)

(ekşi sözlükten alınmıştır)

Calimero aslıcığım ben hergün bu kelimeleri duyuyorum  .olma mııı benim fiks kelimem ,öğrenciler ,öğretmenim buda olacak mı dediklerinde ben hemen olma mııı deyi veriyom 

yatıgomuş ta çok güzeldir:)) okulun bahçesindeki köpeğimiz için kullanıyorlar .öğretmenimmm köpeğe bakın yatıgomuşşş
 

evet hızlı konuşulduğunda anlaşılması zor ,ben zaten genellikle anlamıyorum ,ve bunada alıştım .ama burda çoğunlukla konuşmalar böyle .bazen idarecilerde çok komik olduğuda oluyor .

Hocam çok güzeldi gerçekten. Gecenin bu saatinde kendi kendime gülüyorum hala.
+1