Bilgisayarda eski olanlar ve nostalji severler için...

MS-DOS Komutları

CD
Cd dizin seçmek için kullanılır.
Örneğin C:\> dizinindeyiz. Cd Windows yazarsak geçerli dizin C:\Windows\> olacaktır.

Copy <DosyaAdi1> <DosyaAdi2>
Dosya kopyalamak için kullanılır.
Örneğin Copy dosya1.txt C:\windows yazarsak dosya1.txt'yi windows dizinine kopyalar.

Ren <DosyaAdi> <YeniDosyaAdi>
Dosyaları yeniden adlandırmak için kullanılır.
Örneğin Ren dosya1.txt yeniadli.txt yazarsak dosya1.txt'nin adı artık yeniadli.txt'dir.

Dir /P
Dizini görüntülemek için kullanılır. Normal kullanımı DIR'dir ve P değişkeni bilgileri ara vererek göstermesi için kullanılır.

EXIT
MS-Dos'dan çıkmak için.

CHDIR [sürücü:][yol]
CD [sürücü:][yol]
PCD [sürücü:][yol]
MS-Dos'da geçerli dizini seçmek için. (Daha çok ana dizine geçmek istediğinizi belirtir.) Örnek Kullanım: 'Cd C:\Windows\Desktop' dersek geçerli dizin C:\windows\desktop olur.
Sürücüdeki geçerli dizini görüntülemek için CD [sürücü] yazın. Eğer CD.. yazarsanız bir önceki dizine dönersiniz.

CLS
Ekranı temizler

COPY [/A | /B] kaynak [/A | /B] [+ kaynak [/A | /B] [+ ...]] [hedef [/A | /B]] [/Y | /-Y]
Bir veya daha fazla dosyayı başka bir konuma kopyalar. A değişkeni ASCII, B değişkeni Binary(ikili) bir dosya olduğunu belirtir. V seçimi, dosyanın doğru yazıldığını bildirmek için kullanılır. Y ise dosya varsa üstüne yazılsın mı? diye karşınıza çıkan soruyu engellemek ve göstermek için. Örnek kullanım 'Copy /B PantegrA.dat + PantegrA2.dat yeni.dat'
Çok sayıda dosyayı tek bir dosyaya kopyalamak için artı (+) ifadesini kullanın. Türleri belirtirken yıldız (*) ve değişken bir karakteri belirtirken (?) kullanabilirsiniz. Bunlar size kolaylık sağlayacaktır.
/A, dosyanın ascii old. belirtir.
/B, dosyanın binary (ikili) old. belirtir.
/Y, aynı dosyadan varsa üzerine yazılsın mı diye sorup sormaması için.

DEL [sürücü:][yol] dosya adı

ERASE [sürücü:][yol] dosya adı

Bir dosyayı silmek için kullanılır. (*) ve (?) kullanarak çok sayıda dosya belirtebilirsiniz.
/P, her dosya silinmesinde, silinsin mi? diye sorar.

DIR [sürücü:][yol][dosya adı]

[/W] [/A[[:]öznitelikler]] [/O[[:]sıralama düzeni]] [/S] [/L] [/V] [/4]
Sürücüyü, dizini ve listelenecek dosyaları belirtir.
/P, her bilgi ekranından sonra duraklar.
/W, geniş liste biçimini kullanır.
/A, sadece belirtilen özellikteki dosyaları sıralar. (R salt okunur, H gizli, S sistem dosyaları gibi..)
/O, sıralama düzeni. (N ada göre, S boyuta göre gibi..)
/S, dizindeki tüm alt dizinleri dahil olmak üzere gösterir.
/L, küçük harfler kullanmak için.
/V, kalabalık bir gösteriş.
/4, yılları 4 basamaklı göstermek için

EXIT
MS-Dos'dan çıkmak için.

MKDIR dizin
MD dizin
Dizin(klasör) oluşturmak için kullanılır. Örnek kullanım: 'MD belgeler' yazarsak belgeler adlı bir dizin yaratmış oluruz.

RMDIR dizin
RD dizin
bir dizini(klasörü) silmek için kullanılır.

RENAME [sürücü:][yol][dizin adı1 | dosya adı1] [dizin adı2 | dosya adı2]
REN [sürücü:][yol][dizin adı1 | dosya adı1] [dizin adı2 | dosya adı2]
Bir dosya ya da dizinin adını değiştirmek için kullanılır. Örnek kullanım 'ren dosya1.dat dosya2.dat' yazarsak dosya1.dat'ın adı dosya2.dat olur.

BREAK [ON/OFF]
For komutlarını işlerken uzun dosya adlarının kullanılmasını devreye sokar/devreden çıkarır.

LFNFOR [ON/OFF]
Etkin kod sayfası numarasını görüntüler.

CHCP [nnn]
Etkin kod sayfası numarasını görüntüler/ayarlar. burada nnn kod sayfası numarasıdır.

DATE [tarih]
Geçerli tarih ayarlarını görüntülemek ve düzenlemek için kullanılır.

TIME [saat]
Geçerli saat ayarlarını görüntülemek ve düzenlemek için kullanılır.

PROMPT [metin]
Komut istemini normak karakterler dışında özel olarak oluşturmaya yarar. Yani A:\> yerine '12:33:44 A>' kullanabilirsiniz.

SET [değişken=[dize]]
Ortam değişkenlerini belirtmek ve değiştirmek için.

TYPE [sürücü:][yol] dosya adı
metin dosyalarını dos ekranında görüntüler.

VER
Windows sürümünü görüntüler.

VERIFY
Dosyaların diske doğru yazılıp yazılmadığını söyler.

VOL [sürücü:]
Varsa disk birim etiketini ve seri nosunu gösterir.

Move [dosya veya klasör][dizin]
Bir dosya veya klasörü farklı bir dizine taşımak için kullanılır. Taşınacak klasör ya da dosya ilk olarak yazılır ve sonra tanışması düşünülen dizin belirtilir. Örneğin: 'Move dosya.txt klasor' gibi..

Deltree [dizin]
Bir klasörü tüm alt dizinleri ve dosyaları ile birlikte silmek (tamamen kaldırmak) için bu program kullanılır. Örneğin: 'Deltree klasor' gibi..

Mem
Bilgisayarınızın hafıza durumunu bu program yardımıyla öğrenebilirsiniz. Geleneksel ve Uzatılmış(XMS) olarak görebilirsiniz. Ayrıca boş hafızaları ve çalışabilecek en büyük prgoram boyutunu da buradan öğrenebilirsiniz.

Attrib [dosya adi][öznitelik]
Dosyaların, salt okunur, arşiv, sistem ve gizli özelliklerini görüntülemek ve değiştirmek için kullanılır. Örneğin: 'Attrib dosya.txt +r' gibi. Burada r readonly(salt okunur), s system(sistem), h hidden(gizli) ve a archive(arşiv) özelliği gösterir. (+) seçmek ve (-) olmadığını belirtmek için kullanılır.

Extract
Windows'un CAB dosyalarının çözümü için gereken program.

MSCDEX
Bu program, MS-Dos'ta CD sürücüleri tanıtabilmeniz ve kullanabilmeniz için gerekli.

Scandisk
Dosya ve Klasörleri hatalara karşı denetler.

DosKey
Ok tuşları ile önceki yazdığınız komutlara dönebilmenizi sağlayan kolaylık programı.

Fdisk
Sürücüleri tanıtmak, bölmek(partition), alan belirlemek gibi işlevleri vardır. (NOT: Bu program disklerinizdeki tüm dosyaları silmektedir, sadece yeni bir işletim sistemi kurarken ya da Windows çöktüğünde kullanmanızı tavsiye ederiz.)

Format
Sürücüleri biçimlendirmek (format atmak) için kullanılan program. (NOT: Bu program disklerinizdeki tüm dosyaları silmektedir, sadece yeni bir işletim sistemi kurarken ya da Windows çöktüğünde kullanmanızı tavsiye ederiz.)

CALL [sürücü:][yol] dosya adı [varsa toplu iş parametreleri]
Bir toplu iş dosyasından başka birini çağırmak için kullanılır.

REM [açıklama]
Toplu iş dosyalarına açıklama veya yazılar eklemek için. (Bilgisayar bu satırları görmezden gelir.) (Bu kod config.sys ve autoexec.bat dosyalarında da kullanılmakta.)

PAUSE
Toplu iş dosyasının çalışmasına ara verir ve Devam etmek için bir tuşa basın yazar. Bu yazının görünmesini istemiyorsanız 'Pause >nul' olarak kullanabilirsiniz.

ECHO [on|off]
iletileri gösterir veya yankılanmayı açar/kapatır.

GOTO etiket
Toplu iş dosyasında [:yeradı] şeklinde belirtilmiş satıra gider.

>nul
'>nul' deyimi MS-Dos tarafından cevap verilmesini engellemek için kullanılır. Bu şekilde mesela dosya kopyalamalarında çıkan 1 dosya kopyalandı gibi bildiriler kullanıcıya gösterilmeyecektir.

Format ve FDISK Atma

FORMAT ATMAK
Bilgisayarınıza format atmak demek tüm bilgileri ( Windows dahil ) tamamen silmek demektir. Peki niçin format atılır? diye sorarsanız tüm kullanıcılar sistemlerini ilk aldıkları zaman rahat bir şekilde kullanırlar tâki bir gün gelip windows'un çökmelerine dayanamadıkları güne kadar. Ve son çare olarak windows'u silme yöntemi uygulanır. Ancak windows'u silemekte bazen tam olarak bir temiilik olmayabilir. İşte bu gibi durumlarda hemen yardmınıza FORMAT koşuyor. Peki nasıl atılır bu format...
Öncelikle bir " Başlangıç Disketi " oluşturmamız gerekir. Bunun için Başlat - Ayarlar - Denetim Masasına gelin. Buradan Program Ekle Kaldır simgesine çift tıklayın ve buradan Başlangıç disketi yazan yere gelin. Disket sürücünüze temiz bir diskten bırakın ve Diskte oluştura tıklayın. Disketiniz oluştuktan sonra...
Disketi sürücüye yerleştirin ve çıkartmadan windows'u yeniden başlatın. Disket bir dizi işlemden sonra size 3 seçenek çıkaracak Bilgisayarı CD-Rom desteği ile başlat seçeneğini seçin ve Enter'a basıpğ devam edin. Birkaç işlemden sonra A:\> ile karşı karşıya kalacaksınız. Hemen konut satırına C: yazıp enter tuşuna basın ve sonra FORMAT C: yazıp tekrar enter tuşluna basın bir uyarı gelecek E tuşun basın ve işte bilgisayarınız formatlandı şimdi temiz windows kurmak için ana sayfadaki Temiz Windows Kurmak başlıklı yazıyı uygulayın ve işte sonuçta tertemiz bir sistem ile başbaşasınız...

FDisk Atalım
.FDİSK Nedir?
DOS ortamında çalışan ve sabit diskte C: D: E: gibi bölümlemeleri yapabilmek için kullanılan ve bölümlerin FAT16 ve FAT32 olarak kullanılabilmesini sağlayan bir programdır. DOS ortamında çalışmasının nedeni, tek disketle giriş yapılabilen DOS ortamında kolayca çalıştırılabilmesinden kaynaklanmasıdır. Böylece Windows gibi bir işletim sisteminin var olmasına gerek kalmadan sabit diskteki gerekli düzenlemeler yapılabilmektedir. FDISK yapılırken belirlenecek olan boyut, aynı zamanda bölümlemenin FAT16 ya da FAT32 olarak kullanılmasını belirleyecektir. FDISK yapılarak varolan bir bölümdeki bilgilerin değiştirilmesi durumunda, bilgilerin hepsi yok olacaktır. Bu da FDISK'in ciddiye alınması gerektiğini gösteren en güzel örnektir.
? Sabit Disk
Sabit Disk'e yakın bir inceleme yapıldığında iki farklı mimari görülebilir. Bunlardan ilki "Primary Partition" olarak bilinen C: sürücüsünün bulunduğu ve bilgisayar ilk açıldığında sabit diskte okunacak ilk bölümlemedir. Diğer mimariyse "Extended Partition" denilen ve C: den sonraki bölümlerin oluşturulmasında kullanılan bölüm ya da bölümlerdir. Extended Partition altındaki bölümlere verilen isim de "Logical Drive"'dir. Extended Partition için oluşturulan bölüm, daha küçük bölümlere bölünerek birden fazla olabilecek şekilde kullanılabilmektedir. Örnek vermek gerekirse 4 GB büyüklüğünde olan bir sabit diskin C: bölümlemesini, yani Primary Partition'i 2 GB, diğer geriye kalan 2 GB'yi de Extended Partition altında ayrı ayrı 1'er GB olarak tanımlamak mümkün olabilmektedir. Bu şekilde C: sürücüsünün yanında, 1 GB boyutunda D: sürücüsü ve yine 1 GB boyutunda da E: sürücüsü yaratılmış olunacaktır.
? Adım Adım FDİSK
FDISK, DOS ortamında çalışmasına rağmen Windows içinden de kullanılabilmektedir. Varolan bölümlemelerin silinmesi ve tekrar oluşturulmasını adım adım burada gerçekleştireceğiz. Yaşanan CIH virüsü trajedisinden sonra kaybolan bölümlemeleri tekrardan oluşturmak için FDISK yapılması bir zorunluluk halini almıştır.
1. FDISK'e girildiğinde bir soruyla karşılaşılır. Bu sorunun amacı şudur: 2 GB'tan büyük bölümleme desteği istiyor musunuz? Diğer bir değişle FAT32 desteği istiyor musunuz? Y harfine ya da E harfine basılırsa FDISK bu desteği verecektir. N ya da H harfine basılırsa FDISK bölümlemeleri FAT16 olarak yapacaktır.
2. Bir sonraki işlem -eğer birden fazla sabit disk bulunuyorsa- hangi sabit disk'te işlem yapılacağının seçilmesi olmalıdır. Eğer bu seçeneğe girilmezse, FDISK varsayılan değer olarak ilk sabit diski seçecektir. Sabit Disk seçimi için 5'e basılmalıdır. Varolan disklerden 1. ya da 2. seçilerek o sabit disk üzerinde değişiklik yapılabilir.
3. Eğer varolan bölümlemeler silinmek istenip tekrardan oluşturulmak isteniyorsa, 3 seçeneğiyle silme mönüsüne giriş yapılmalıdır. Burada birkaç seçenekle karşılaşılacaktır. Bunlardan ilki Primary Partition'in silinmesi içindir. 2. seçenek Extended Partition'in silinmesi için kullanılır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, ilk önce Logical Drive'larin tamamen silinmesi, daha sonra da Extended Partition'in silinmesidir. Logical Drive'lar silinmeden Extended Partition'i yok edebilmek imkansızdır. Son seçenek olan 4'se DOS tarafından görülemeyen bir bölümlemenin yok edilmesidir.
4. Bölümler silindikten sonra yeni bölümlemelerin oluşturulması gerekmektedir. Bu bölümlerin ilki Primary Partition olacaktır. Primary Partition C: anlamına gelmektedir. Ana mönüden 1'e basılarak bölümleme oluşturma mönüsüne girilir. Buradan tekrar 1'e basılarak Primary Partition oluşturulur. Oluşturulacak bölümlemede sabit disk'in istenilen kadar olan bölümü Primary'e atanır. Bu alan yüzde yüz olarak belirtildiğinde Extended Partition oluşturulmaya gerek kalmaz. Ancak belirtilecek bir yüzdeyle ya da MB cinsinden bir değerle Primary Partition'i oluşturmak mümkündür.
5. Primary Partition oluşturulduktan sonra geri kalan kısımla Extended Partition oluşturulur. Aynı şekilde Extended Partition'in yüzdesi de belirtildikten sonra, logical drive oluşturulabilmektedir.
6. Logical Drive'lar oluşturulmadan önce Extended Partition'in mutlaka oluşturulmuş olması gerekmektedir. Oluşturulan logical drive'lar birden fazla olarak oluşturulabilmektedir. Burada belirtilecek yüzde ya da MB alanı, o bölümlerin sürücülerini ve MB alanlarını belirleyecektir.
7. Bütün bölümler oluşturulduktan sonra Ana mönüden 4. seçeneğe girilerek oluşturulan bölümlemeler görülebilmektedir. Eğer bir hata yapıldıysa düzeltme yapmak için geç kalınmamıştır. Silme işlemi gerçekleştirilir ve yeniden oluşturulabilir.
8. Bölümlemeler oluşturulduktan sonra yapılması gereken başka bir işlem de, Primary Partition'in aktif hale getirilmesidir. Aktif hale gelmesinin sebebi sabit disk ilk açıldığında bilgisayarın ilk okuması gereken yerin seçilmesi anlamına gelmektedir. Bunu yapmak için Ana mönüden 2. seçeneğe gelinerek Primary Partition aktif hale getirilir.
9. Yapılan bütün değişiklikler FDISK programından çıkıldığında kaydedilir. Ancak yeni bölümlemelerin devreye girebilmesi için bilgisayarın kapatılıp açılması gerekmektedir. Tüm değişiklikler bilgisayar açıldığında yapılmış olacaktır.
? Dikkat Edilecek Noktalar:
Bütün bölümlemeler silinip yeni bölümlemeler oluşturulursa ve devreye girmesi için bilgisayar kapatılıp tekrar açılırsa, sistemde herhangi bir formatlanmış bölümleme bulunmayacağı için bilgisayar açılmayıp, sistem boot hatası verecektir. Bu durum göz önünde bulundurularak sistemi açabilmek için bir açılış disketi hazırlanmalıdır. Disketle DOS ortamına geçiş yaptıktan sonra FORMAT c: /s komutu ve parametresi yazılarak ilk açılış bölümlemesi olan c: sürücüsü formatlanır ve bilgisayar disketsiz olarak açılabilecek duruma getirilir.
- Primary Partition'ın aktif yapılmaması durumunda bilgisayar hangi bölümlemeyi açılış bölümlemesi olarak göreceğini bilmeyeceğinden, format atılmış ve açılışa hazır bir sürücü olsa bile, açılmada problem yaşanacaktır. Bölümlemenin aktif hale getirilmesiyle bir problem yaşanmayacaktır.
- FAT16 ve FAT32 kullanımını baştan ayarlamak kullanıcının elindedir. 2 GB'den büyük bölümlemeler oluşturma::yasak kelime:: bölümler FAT16 olarak kullanılabilir. 2 GB'yi aşan bölümlemelerde zorunlu olarak FAT32 kullanılacaktır. Bölümlemesini FAT16 olarak formatlamak isteyen bir kullanıcı, bölümleme boyutunu 2 GB altında tutarak ve atacağı formatı Windos ws ortamindan degil, DOS ortamindan atarak gerekeni bilecektir.
- FDISK, dikkatle kullanmasi gereken bir programdir. Yapılacak hatalar önemli bilgilerin yok olmasına neden olacak ve geri getirilmesi zor ortamlar oluşturacaktır.
- Master Boot Record (MBR), sabit disk ilk açıldığında bilgilerin depolandığı küçük bir bölümdür. Lilo (Linux Loader) gibi bazı programlar MBR'ye yerleşerek birden fazla işletim sisteminin seçimini gerçekleştirebilmektedir. Linux'e mi yoksa Windows'a mı geçileceği bu program sayesinden gerçekleşmektedir. Master Boot Record'u silebilmek için FDISK programı kullanabilmektedir. FDISK /mbr yazıldığında Master Boot Record'da bulunan tüm bilgiler silinebilir.
- FDISK programı DOS ortamında çalışan bir programdır. Ancak Windows ortamında da aynı verimlilikle çalışabilmektedir. Örneğin Windows'dan tüm bölümleme işlemleri FDISK ile gerçekleştirildikten sonra, bilgisayar kapatılıp açılarak gerekli değişiklikler meydana getirilebilir.