KARS YÖRESİ


Kars, halk oyunları bakımından, ilçelerinden bazılarında halay ve semahlar oynanmasına ragmen bar bölgesine girer. Bu yöre danslarında estetik kaygı,kendine güven ve kadına saygı belirgin hareketlerle ifade edilmektedir.Barlar, düz dizi ya da yarım halka biçiminde tutunarak oynanan disiplinli oyunlardır. Bununla birlikte Kars yöresi oyunlar bakımından karma ve degişik bir durum göstermektedir. Bunun nedeni degisik kültürlere sahip insanlarin degişik zamanlarda bölgeye yerleşmiş olmasıdır. Bu bakımdan Türkmen boylarının, Azerilerin ve Dogu Anadolu yerli halkının oyunları bir arada görülmektedir.
Davul zurna eşliginde oynanan barların bulundugu Kuzeydogu Anadolu yöresinde özellikle Kars ve Artvin'de armonika (garmon) ile yürütülen ve son zamanlarda akordeon ile oynanan Kafkas ve Azeri oyunları da vardır. Kars oyunları kadın erkek bir arada, çiftli olarak oynanır. Çiftlerden meydana gelen gruplar halinde oynanan oyunlar iyi bir sahne düzenlemesi içinde sunulur. Oyunların bir kısmı Kıskanç ve Mendil oyunlarında oldugu gibi temsili ve dramatize nitelikler taşımaktadır. Azeri oyunlarının müzigi genellikle 6 vuruşludur.

OYUN ÇEŞİTLERİ:

Azerbaycan oyunlarından bazıları : Kentvari, Çay, Lezginka, Tamara, Seher, Ayşat, Darikiran, Şeyh Şamil, Terekeme.

Bar ve halay türünden bazı oyunlar: Düzbar, Agir Bar, Bar Sekmesi, Tersbar, Tikbar, Tek Tamzara, Çift Tamzara, Sarhosbari, Tavukbari, Hosbilezik, Zencirli Köroglu, Ardahan Bari, Temüraga, Dello, Koçeri, Gölenin Düzü, Nare, Lorke, Gaçke Bari.

Oyunlara eşlik eden müzik aletleri şunlardır:

Davul, zurna, Meydan sazi (divan sazi), dilsiz kaval, mey, zilli sallama, koltuk davulu, kasik, zil, tef ve tongurdak,akordiyon.

AZERİ YÖRESİ KIYAFETLERİ







KADIN GİYSİLERİ (KARS KAFKAS)

BAŞA GİYİLENLER

Dinge (Araşkin): Ağaç bir çenbere bez sarılır ve üzerine kadife dikilerek altın pa*ra veya gümüşle süslenir. Üstten çoğunlukla beyaz vala takılır ve boğaz altından bağlanır

SIRTA GİYİLENLER

Gömlek (iç Gömleği -Köynek): Halk dilinde hakim yaka, düzyakalı ve sedef düğmeli, çoğunlukta beyaz ve ipekten yapılmış, kol ağızları geniş gömlek giyilir

Çuha (Üstlük): Çuhadan yapılma üstlük, gömlek üzerinden giyilen renkli, çoğunlukla kadife, yarım kol veya tam kol, ağız kısımları motiflerle süslü, diz üstüne kadar uzayan çuha giyilir

Etek (Entari): Etek belden büzmeli, topuklara kadar uzanan diz ve gloş altından motifli, geniş ipekten, kumaştan veya bezden yapılır

AYAĞA GİYİLENLER

Pisipisi (Ayakkabı): Yumuşak deriden, yemeniye benzer, çok az topuklu veya topuksuz ayakkabı giyilir

AKSESUAR

Kemer: Çuha üstünde bele bağlanır. Kayış üzerine dizilen gümüşlerle süslü gümüş kemer,gümüş kemere benzer taklit kemerlerde kullanılabilir

Mendil: Belde bağlı olan gümüş kemer üzerinden sağ tarafa sarkıtılır.Çoğunlukta mendil tül veya bezden olur

ERKEK GİYSİLERİ (KARS KAFKAS)

BAŞA GİYİLENLER

Kalpak (Papak): Başa örtülen kalpak; kuzu derisinden (körpe kuzu) yapılmış olup, içi astarlıdır.Kafaya yerleşilen bölümü dar,üstü biraz geniştir.Çoğunlukta siyah, gökmavi, gri kullanılmaktadır. Bazen çocuklarda beyazlarıda kullanılmaktadır. Aynca tiftik papaklarda kullanılmaktadır

SIRTA GİYİLENLER

Gömlek (Üstköyneği): Halk dilinde hakim yaka, düz yakalı, düğmeli, kollu, kolları düğmeli çoğunlukta beyaz ipekten veya beyaz patiskadan dikilir. Yaşlılarda siyah giyildiği görülür

Çuha (Kaftan-Üstlük): Çuhadan yapılma, en üste giyilen, halk arasında değişik isimler alan, koyu renkli kumaştan, siyah bezden veya çuhadan yapılır. Oyma yakalı, belden dar, belden aşağısı geniş, dizlere kadar uzanır, kol ağızları geniş çeşitli motiflerle süslü ve astarlıdır

Şalvar (Pantolon): Üste giyilen çuhanın aynısı olan parçadan yapılır, renkleri de*ğişik olabilir, üstten büzmelidir. Uçlu olup altı dardır

AYAĞA GİYİLENLER

Çizme (Civeki): Deriden yapılmıştır. Dar ve yumuşaktır. Diz kapaklanna kadar gelir ve siyah renklidir

AKSESUAR

Pelerin (Yele-Atkı): Çuha üzerinden sırta takılır.Çoğunlukta beyaz olur, ipten örme olanıda vardır.Bezden yapılmış olanda vardır. Arkadan yeleyi ve atkıyı andırır

Kemer: Kemer kayıştan yapılmış, iki parmak kalınlığında, gümüş veya bakırdan süslenmiş ve tokalıdır

Hançer: 30-40 cm uzunluğunda, kını gümüş veya bakırdan yapılmış olup, çoğunlukla sol tarafa asılır

Vezinlik (Mermilik): Çuhanın sag ve sol göğsüne, mermilik denilen yere mermiler veya mermileri andıran gümüş takılır