« : 03 Şubat 2008, 17:25:34 »
SANAT Sanat,uygarlık tarihinin her döneminde varlığını sürdüren önemli bir etkinliktir.Sanat;insanın kendini anlatma,kendi dışındaki dünya ile iletişim kurma ve etkileme gibi dürtüleri ile ortaya çıkan bir olgudur.
İlkel topluluklardan başlayarak 21.yüzyıla ulaşan uygarlık tarihine bakıldığında her alanda değişiklikler yaşandığı görülür.İnsanın ve yaşama biçimlerinin geçirdiği değişimler sanata da yansımış,buna koşut olarak sanatta da değişik dönemler,akımlar ortaya çıkmıştır.
Sanattaki değişimler,sanatın tanımını da değiştirmiş,sanat kimi zaman güzelliğin anlatımı,kimi zaman duyguların anlatımı olarak nitelendirilmiş,kimi zaman da çirkin ama düşündüren ürünler sanat yapıtı sayılmıştır.
Bu durum aynı zamanda toplumun estetik anlayışlarının değişebilirliğini,farklı dönemlerdeki estetik kaygıların da farklı olduğunu göstermektedir.
Günümüzde geçerli sayılan sanatın tanımı Thomas Munro tarafından verilmiştir.’’Sanat,doyrucu estetik yaşantılar oluşturmak amacıyla dürtüler yaratma becerisi’’olarak tanımlanmaktadır.
(Sözen,Tanyeli,1986,s.208) Bu tanımdaki dürtüler yaratma becerisi şu anlamdadır:Sanat kimi zaman güzellik duygusu uyandırır,hoşa gider,haz verir;kimi zaman da üzücü,şaşırtıcı,tiksindirici,acı verici olabilir.Örneğin; Sisley’in empresyonist bir peyzajı insanda güzellik duygusu uyandırabilir ama Munch’ın(Mungk) ‘’Çığlık’’adlı baskı resmi korku ve acı verebilir. 
Sanatın tanımının değişebilir olması sanatın sınıflandırılmasını da değiştirmektedir.En çok bilinen sınıflandırmaya göre güzel sanatlar üç grupta toplanır.1-Görsel Sanatlar (Plastik Sanatlar):Göze yönelen resim,heykel,mimarlık sanatları.2-İşitsel Sanatlar (Fonetik Sanatlar):Kulağa yönelen müzik,edebiyat sanatları.3-Görsel-İşitsel Sanatlar (Dramatik Sanatlar): Göze ve kulağa yönelen tiyatro,opera,bale ve sinema sanatları. Sanat,yaşayan ve değişen bir olgudur.Bu nedenle sanatları kesin çizgilerle birbirinden ayırmak,değişmez bir tanım ve sınıflandırma yapmak zordur.
19. yüzyılın sonlarına doğru teknolojik ve endüstriyel gelişmeler,gündelik kullanım eşyalarının üretimini el emeği düzeyinden çıkarıp makine ile üretim aşamasına getirmiştir.Makine,ham maddeyi bitmiş eşyaya dönüştürmektedir.Seri üretim yoluyla üretimin artması,ürünlerin pazarlanması sorununu yaratmıştır.’’Ancak,bitmiş eşyanın zarafeti,süsü ve rengiyle alıcılara cazip gelmesi’’gerekmektedir(Read,1973,s.19).Bu durumda şu gerçek ortaya çıkar.’’Başka şeyler eşit olduğunda en artistik ürün pazarı tutacaktır’’(Read,1973.s.19).Yani,kalite ve fiyat eşit olduğunda,en estetik tasarıma sahip olan ürünün satış şansı yükselecektir.Böylece makinenin ürettiği ürünü,sanatçının tasarlaması gündeme gelir.Bu noktada sanata bir boyut daha eklenir ve ‘’uygulamalı sanatlar’’ ortaya çıkar.
Artık, kullanım eşyalarının,işlevsel nesnelerin(sandalye,vazo,çanta,giysi,ayakkabı,tencere,kalem vb.) tasarımını sanatçı yapacaktır.Böylece güzel sanatlar ve uygulamalı sanatlar birbirinden ayrılır.
Güzel sanatlar;akıl ve duygu varlığı olan insanı etkileme gücüne sahip saf sanatlar olarak kabul edilir.Uygulamalı sanatlar ise işlevsel nesnelerin estetik tasarımlarını kapsar.
Bu gelişmeler 19. Yüzyılın ortalarında başlamış ve 1919’da Almanya’da ‘’tasarımcı’’ yetiştirmek amacıyla Bauhaus(Bahaus)okulu açılmıştır.’’Bauhaus,bir fabrikadaki bütün üretim imkanlarına sahip minyatür bir endüstri sistemi idi’’(Read,1973,s.197).Okul fabrikaya dönüşmüştür.
İşlevsel nesnelerin üretimi el emeği ile yapıldığında ‘’el sanatları’’,fabrikada seri üretim ile yapıldığında ‘’uygulamalı sanatlar’’(endüstriyel sanatlar)kapsamına girmektedir.El Sanatları: Dokuma(halı,kilim vb.),işleme(Antep ajuru,beyaz iş,Türk işi vb.),ahşap işlemeciliği,sedef kakmacılık,yazmacılık gibi el emeğine dayalı olarak yapılan ve gelenekselliği korunarak yüzlerce yıl aynı biçimde sürdürülen üretimlerdir.Uygulamalı Sanatlar:[Moda tasarımı,grafik,tekstil tasarımı,seramik gibi fabrikasyon yoluyla seri olarak yapılan üretimlerdir.Uygulamalı sanatlarda ilk üretilen yapıt sanat yapıtıdır.Sonradan yapılan yinelemeler,üretimler,benzerini yapmalar aslının kopyalarıdır.
Serap ETİKE,(M.E.B.yayınları no:3597,s.1,2,3,2001)
« Son Düzenleme: 03 Şubat 2008, 17:27:08 Gönderen: Ali Erkut »
Kayıtlı
En pahalı okul ''deneyim''dir.
Ana Sayfa
Yardım
Giriş Yap
Kayıt Ol
