8.sınıf --YAPIM--NASIL TANITALIM? *öğrenme-öğretme süreci*
NASIL TANITALIM?
GİRİŞ
Bu etkinlikte öğrenciler, önceki sınıflarda “Yapım” kuşağında yer alan etkinliklerinde
gerçekleştirdiği ürünlerden birini veya yeni yapacağı bir tasarım etkinliğindeki ürününü
pazarlanabilir hâle getirmek için bir çalışma yaparlar. Bu amaçla kullanacakları ürünü/maketi
elde etmede önceki etkinliklerinde verilen tasarım sürecinden yararlanırlar.
Öğrenciler ürüne yönelik tasarım etkinliklerinde gözlemlerini, yaşadıklarını dikkate
alarak değiştirmeyi, geliştirmeyi düşündükleri durumları belirler ve çözüme ulaştırmak için
öneride bulunurlar. Tasarımı gerçekleştirmede ürüne yönelik tasarım sürecini uygular,
süreçte yaptıkları her işlemi, yaşadıklarını, duygu ve düşüncelerini tasarım günlüklerine
yazarak ifade ederler. Öğrenciler tasarım etkinliği sürecinde yakından takip edilir.
Gereksinim duyulan bilgilere ulaşmada rehberlik yapılır. Öğrenciler tasarım sürecinde
yaptıkları işlemlerin sonuçlarını öğretmeni ile paylaşırlar. Öğrencilere tasarımları için farklı
açılım sağlamada yardımcı olunur.
Öğrenciler ürün/maketi gerçekleştirmede kullanacakları uygun yöntem ve teknikleri,
araç ve gereçleri belirlemede araştırmaya yönlendirilirler. Öğrencilere çalışma ortamının
güvenliğini sağlamada, araçları kullanmada uyulması gereken iş güvenliği kuralları açıklanır.
Tasarımlarını gerçekleştirmede kullanacakları yöntem ve teknikleri denemelerine fırsat
verilir. Tasarımını gerçekleştirmede kullanacakları araçların kullanımı öğretilir. Öğrenciler
belirledikleri gereci, tasarladıkları ürünün formuna uygun olarak işler ve tasarım modellerini
gerçekleştirirler. Tasarımları için yaptıkları değişiklik önerilerini gerçekleştirmek isteyen
öğrencilere fırsat verilir.
Tasarımını gerçekleştiren öğrenciler ürünlerinin pazarlanabilirliği konusunda çalışırlar.
Pazarlanabilirlik çalışmaları, tasarlanan ürün için marka ve logo geliştirilmesini; gerektirmesi
hâlinde ürünün ambalaj tasarımının yapılmasını ve ürünün satışı için reklam senaryosunun
yazılmasını kapsar. Bunları gerçekleştirmeye yönelik çalışmalar yapılır.
Öğrenciler öz değerlendirme formlarını doldururlar. Tasarım günlüklerini,
gerçekleştirdikleri tasarım modellerini ve diğer kanıtlarını değerlendirmek üzere
öğretmenlerine teslim ederler. Bu etkinlikte öğrencilerin yaratıcılıklarını engellememek
amacıyla somut bir örneğe yer verilmemiştir. Ancak etkinlik, odak noktasında yer alan
kazanımların tümünü genel olarak kapsamaktadır.
ÖĞRENME / ÖĞRETME SÜRECİ
Öğrenciler pazarlanabilir hâle getirmek için önceki yıllarda yaptığı “Yapım”
kuşağındaki etkinliklerde gerçekleştirdiği ürün/maketlerden birini seçer veya yeni bir tasarım
etkinliği gerçekleştirirler. Bunun için aşağıdaki tasarım sürecinden yararlanırlar:
Sorunu Araştırma, Tanımlama ve Çözümü Tartışma
Öğrenciler ürüne yönelik tasarım etkinlikleri için çevrelerindeki durumları gözlemler.
Geliştirmek, değiştirmek ve gerçekleştirmek istedikleri durumları dikkate alarak
yaşamlarındaki sorunları listeler. Listeledikleri sorunlardan birini kendi önceliklerini, mevcut
şartları ve gerçekleşebilirliğini dikkate alarak seçer. Sorunu araştırma, tanımlama ve
çözümü tartışmada kendi bilgi, deneyim, gözlem ve araştırma sonuçlarını kullanır. Seçtikleri
sorunu araştırır veya çözümü bütün yönleriyle açıkça tartışarak tanımlar.
Tasarımın Genel Özelliklerini Belirleme
Öğrenciler belirledikleri sorunun çözümünde kullanacakları tasarımların sahip olması
gereken genel özellikleri belirlemelidir. Bunun için benzer sorulara (Nasıl? Kim için? Nerede
kullanılacak? Boyutu nasıl olmalı? Biçimi nasıl olacak? Fonksiyonları ne? vb.) cevaplar arar.
Bu özelliklerin belirlenmesinde, tanımlanan sorunun çözümlenmesi için gerekli nitelikler ve
sınırlamalar, dikkate alır. Tasarımın özelliklerini amaç, kullanıcı ihtiyaçları, estetik nitelikler
(renk, desen, biçim, doku vb.), yapısal özellikler (boyut, ağırlık, gereç vb.), güvenlik,
pazarlanabilirlik vb. başlıklar altında toplayarak listeler.
Taslak Tasarım Önerisi Geliştirme
Öğrencilere taslak çizim öncesi geliştirdikleri tasarım modelinin estetik değer
taşımasına, özgünlüğüne, işlevselliğine, yapılabilir olmasına ve çevreye etkilerine dikkat
etmeleri gerektiği açıklanır. Öğrenciler tasarım için belirlenen ortak özellikleri dikkate alarak
tasarıma yönelik düşüncelerini yansıtan taslak çizimler yapar. Genel özellikleri ise yazılı
olarak ifade edilebilir. Bu çizimlerde ürünün formu ve genel özellikleri gösterilir. Çizimler
detaylandırılmaz. Öğrenciler birden fazla taslak çözüm önerisi getirebilir, taslak tasarım
önerilerini öğretmenleriyle paylaşırlar. Belirledikleri durumun niteliğine göre taslak
çizimlerini, benzer sorunların çözümlerine yönelik yaptıkları araştırma ve inceleme
sonuçlarını dikkate alarak çizebilirler.
Öğrenciler geliştirmek istedikleri tasarım önerilerini belirler. Bunun için tasarım
özelliklerini en iyi karşılama, maliyet, beceri, zaman, yetenek, pazarlanabilirlik vb.
sınırlamalar dikkate alınır.
Tasarım Önerisine Yönelik Araştırma
Öğrenciler önerdikleri taslak çizimi geliştirmek için araştırma yapar, bu amaçla taslak
çizimlerinde belirledikleri özellikleri gerçekleştirmeye yönelik sorulara cevap ararlar.
Öğrenciler farklı yer, zaman ve kültürlerde, benzer veya ilişkili sorunların çözümünde
kullanılan yöntemleri inceler, bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak farklı kaynaklardan
bilgi toplarlar. Bu bilgileri, tasarım etkinliklerini gerçekleştirmede değerlendirirler. Çözüme
yönelik araştırma sonuçlarını ve elde ettikleri bilgileri analiz ederek bunları resim, grafik,
istatistik veri veya yazılı olarak düzenlerler. Öğrenciler başkalarının sunduğu farklı çözüm
önerilerini dinlemeye, bakış açılarını incelemeye yönlendirilirler.
Öğrenciler, belirledikleri sorunların çözümüne yönelik tasarım önerilerini geliştirirken
üretim olanaklarını ve tüketici tercihlerini ekonomik, sosyal, çevresel etkilerini teknik
boyutlarıyla değerlendirirler. Varsa, benzer ürünleri inceler, kendi tasarımlarının benzer
ürünlerden farklılaşabilmesi ve daha üstün niteliklere sahip olabilmesi için ne tür özellikler
içermesi gerektiğini listeleyerek belirlerler. Tasarımları için belirledikleri genel özellikleri
taşıyan bir ürünü nasıl gerçekleştirebileceklerini, yapımında kullanacakları araç, gereç,
teknik ve yöntemleri araştırır, denemeler yapar ve sonuçlarını listelerler. Yaptıkları
çalışmaları tasarım günlüğüne kaydederler.
Tasarım Önerisi Geliştirme
Öğrencilerden tanımladıkları ihtiyacı karşılamak veya belirledikleri sorunu çözmek
için yaptıkları araştırmaları dikkate alarak belirledikleri nitelikleri taşıyan tasarıma yönelik
düşünceler üretmeleri istenir. Öğrencilere sorunun çözümü için alternatif düşünceler
sunmaları için fırsat verilir.
Öğrenciler tasarım önerisiyle ilgili ayrıntıları, değişik kaynaklardan, kişi ve
kuruluşlardan araştırmaya yönlendirilir. Basit iş akış şemaları, resim ve çizimler üzerinde
tasarım önerilerini açıkça gösterirler. Tasarımını gerçekleştirmek için gerekli ihtiyaçlarını
belirtir, tasarım önerilerini, uygun çizim ve yazı teknikleriyle, elle veya çizim araç gereçlerini
kullanarak kâğıt üzerinde projelendirirler. Öğrenciler tasarım önerilerini açık ve anlaşılır bir
çizimle göstermeleri için teşvik edilirler. Tasarım önerisinin geliştirilmesine yönelik yapılan
çalışmada, tasarımın yapım resmi, nasıl çalıştığı, kullanılacak gereçler ve yapım
aşamalarını gösteren planlamalar yer alır.
Öğrenciler, geliştirdikleri tasarım modellerinin estetik değer taşıması, özgün, işlevsel,
ekonomik ve yapılabilir olmasına dikkat etmeleri için yönlendirilir, tasarımlarına yenilik,
farklılık ve ayırt edilebilir özellik kazandırmaları konusunda cesaretlendirilirler. Öğrenciler
belirledikleri sorunun çözümü için en az bir tasarım önerisinde bulunurlar.
Birden çok tasarım önerisi geliştiren öğrenciler, geliştirdikleri çözüm önerilerinin
farklılıklarını ve benzerliklerini sorgulayarak listelerler. Sorgulama sonuçlarını ve tasarım için
belirlenen özellikleri dikkate alarak gerçekleştirmek istedikleri en iyi tasarım önerisini
belirlerler. Bu amaçla öğrenciler, tasarım önerilerinin benzer çözümlerden belirgin
farklılığını, taşıdığı yeniliği, kullanılabilirliğini, yapım maliyetlerini, çevresel etkilerini ve
kullanıcı beklentilerini karşılayabilirliğini sorgulamaya yönlendirilirler. Öğrenciler en uygun
tasarım önerisinin seçimindeki gerekçelerini açıklar, bilimsel veriler kullanarak tasarım
önerilerinin çözüm için gerekli özellikleri nasıl karşıladığını belirleyerek sonuçlarını tasarım
günlüklerine yazarlar.
Yapım
Öğretmen, öğrencilere bu çalışmada işlikte dikkat edecekleri güvenli çalışma
kurallarını açıklar. Kullanacakları el aletlerini ve görevlerini tanıtır. Tecrübe kazanmalarına
yönelik deneme yapmaları için fırsat verir. Gereçlerin verimli kullanımı için tasarımın yapım
aşamalarını ve çalışma ortamını nasıl planlayacağını öğretir.
Öğrencilerden tasarımın yapım aşamalarını ve çalışma ortamını planlaması beklenir.
Öğrenciler yapımda kullanacakları gereci, işleme aracını ve bu aracın kullanımı için uygun
yöntemi seçerler. İşledikleri gereçlerde israfı azaltmayı ve maliyeti düşürmeyi önceden
düşünüp önlem alırlar. Araç ve gereçleri kullanmada ve yapımda çıkan sorunları
çözümlemede yeni yöntem, işlem ve sistemleri düşünür, uygulamada gerektiğinde yardım
isterler.
Öğrenciler yapım sırasında plan, çizim, grafik, üç boyutlu modeller, semboller ve
teknik bilgilerden yararlanmalıdır. Öğrencileri, istenilen sonuca ulaşmak için başkalarıyla iş
bölümü yapmaya, iş birliğine gitmeye ve uygulama ortamının düzeniyle ilgili kurallara
uymaya yönlendirin. Öğrenciler tasarımlarını gerçekleştirmek amacıyla önerdikleri
düşüncelere yönelik riskleri göze almaya ve denemek için istekli olmaya teşvik edilmelidir.
Yapım sürecinde karşılaştıkları sorunları nasıl çözdüklerini, uyguladıkları yöntem ve
teknikleri tasarım günlüklerine kaydetmelidir.
Değerlendirme ve Test Etme
Öğrenciler tasarım etkinlikleri sonucunda yaptıkları tasarımlarının, belirlenen sorunu
ne oranda çözdüğünü, tasarımın genel özelliklerini taşıyıp taşımadığını değerlendirirler. Bu
amaçla arkadaşlarının değerlendirmelerine fırsat vermesi beklenir. Öğrenciler
gerçekleştirdikleri ürün veya modelin, belirledikleri sorunu çözmedeki performansını test
eder, tasarım etkinliğini gerçekleştirmede izlenen aşamaları tekrar gözden geçirerek aldığı
kararları ve uygulama sonuçlarını başlangıçtaki düşünceleriyle karşılaştırır ve
değerlendirirler. Ayrıca başka zaman ve kültürlerdeki benzer tasarımların ayırt edilebilen
özellikleriyle kendi tasarımlarının ortaya koyduğu farklılığı ve özgünlüğü karşılaştırır,
değerlendirme ve test sonuçlarını tasarım günlüklerine yazarlar.
Değişiklik Önerme
Öğrenciler değerlendirme sonuçlarını dikkate alarak tasarımları için yapılması gerekli
değişiklikleri belirler, belirledikleri değişiklik önerilerini tasarımlarına nasıl aktaracaklarını
düşünürler. Çözümünü yazarak ve çizerek ifade eder, tasarımlarına yönelik değişiklik
önerilerini gerekçeleriyle birlikte listeler ve sonuçları tasarım günlüğüne kaydederler.
Öğrenciler bu süreçte yaşadıklarını; araştırma sonuçlarıyla ilgili kanıtları,
karşılaştıkları sorunları ve yaptıkları çözümleri, tasarım önerilerini, seçtikleri en iyi tasarım
önerisini, gerekçesini, yapım aşamalarını gösteren planlamalarını, değerlendirme
sonuçlarını, değişiklik önerilerini vb. tasarım günlüklerine yazarlar.
Pazarlanabilir Hâle Getirme
Öğrencilere inovasyon (ürün inovasyonu ve pazarlama inovasyonu vb) hakkında
bilgi verilir. Bu amaçla öğrenciler kullandıkları araç ve gereçlere yönelik ek inovasyon
çalışmaları yaparlar.
Öğrenciler pazarlanabilir hâle getirmek için tasarımlarını gerçekleştirdikleri ürünü
veya 6. veya 7. sınıfta geliştirdikleri ürünlerden birini seçerler. Öğrenciler, bunların dışında
istedikleri farklı bir ürünü pazarlanabilir hâle getirmek için seçebilirler. Pazarlanabilir hâle
getirmek için neler yapmaları gerektiğini tartışarak listelerler (ürün inovasyonu, marka, logo,
ambalaj, reklam vb.).
Öğrenciler seçtikleri ürünlerin inovasyona ihtiyacı olup olmadığını düşünürler. Bunun
için ürünün dış görünüşü, kullanım kolaylığı, albenisi konusunda ek bir çalışma gerekip
gerekmediğini belirlerler. Bu amaçla, arkadaşlarının ve çevrelerindeki diğer kişilerin fikirlerini
de alırlar. Belirledikleri hususları listeleyip tasarım günlüklerine not ederler. Bu listeden
yararlanarak pazarlanabilirlik açısından önemli gördükleri unsurlara göre ürünlerinde
değişiklik yapabilirler.
Öğrencilerden ürünlerinin çok sayıda üretileceğini dikkate alarak benzer ürünlerden
ayıran bir marka bulmaları istenir. Bulacakları markanın özgün ve akılda kalıcı olmasına
dikkat etmeleri gerektiği belirtilir. Öğrenciler düşündükleri markaları yazılı olarak listeler,
arkadaşlarına ve çevrelerindeki diğer kişilere sunarak üzerlerinde bıraktıkları etkiyi
anlamaya çalışırlar. Daha sonra en uygun gördükleri markayı seçerler.
Öğrencilerden, belirledikleri markayı ürünün üzerinde kullanabilmeleri için bir logo
tasarlamaları istenir. Öğrenciler logolarını geliştirirken markalarını da kullanarak dikkat
çekici, etkileyici ve özgün bir tasarım yapmaları yönünde cesaretlendirilirler. Düşündükleri
logoları basit olarak çizmeleri ve içlerinden en uygun gördüklerini seçmeleri istenir.
Belirlenen logoların arkadaşlarının üzerinde bıraktıkları etki göz önüne alınarak seçim
işlemini yapmaları önerilir. Seçilen logonun ayrıntıları üzerinde çalışılarak son hâlini alması
ve buna göre çiziminin yapılması istenir.
Öğrenciler daha sonra ürünleri için bir slogan geliştirirler. Belirledikleri sloganın
ürünlerini çağrıştırması, özgün ve akılda kalıcı olması, çok kısa bir cümle veya birkaç
kelimeden oluşması gerektiği ifade edilir.
Öğrenciler, tasarladıkları ürünün özelliğine göre (ihtiyaç olması hâlinde) bir ambalaj
tasarlarlar. Bu amaçla benzer ürünlere yönelik ambalajları inceleyerek ambalaj üzerinde
olması gereken bilgileri araştırarak listeler, kullanacakları bilgilere karar verirler.
Ambalajların şekil, kullanılan malzeme, üzerlerindeki renk ve desenler açısından
farklı, yeni, değişik ve çekici olmasına özen gösterilir. Ambalajlarda açma, kapama, taşıma
kolaylığı gibi tüketici açısından önem taşıyan konuların göz önünde bulundurulması istenir.
Öğrenciler, ambalajlarının özelliklerini listeleyip varsa, piyasadaki benzer ürünlerin
ambalajlarıyla farklılık ve benzerliklerini karşılaştırır ve kendi ambalajlarına, var olan
ambalajlardan özellikler eklemeye çalışırlar.
Ambalaj özellikleri kesinleştikten sonra öğrenciler, ambalaj tasarım önerilerini, uygun
çizim ve yazı teknikleriyle, elle veya çizim araç, gereçlerini kullanarak kâğıt üzerinde
projelendirirler. Ambalaj tasarım önerilerini açık ve anlaşılır bir çizimle göstermeleri için
teşvik edilirler. Ürünün markasının, logosunun ve sloganının ambalaj üzerinde uygun
şekilde yer alması gerektiği öğrencilere hatırlatılır. Öğrenciler, işlikteki malzemelerden
yararlanarak ambalajlarını üretir, ambalaj ihtiyacı olmayan ürünler için tanıtıcı etiket
bilgilerini düşünerek tasarlarlar.
Öğrenciler, ambalajlarını da tamamlayarak pazarlamaya hazır hâle getirdikleri ürünleri
için bir televizyon reklamı senaryosu yazarlar. Senaryonun, tüketicilerin ilgisini çekecek,
geliştirilen ürünün üstün ve farklı özelliklerini, kullanıcıya sağladığı yararları ve çözdüğü
sorunları vurgulayacak şekilde hazırlanması konusunda yönlendirilirler. Daha sonra isteyen
öğrencinin senaryosundan yola çıkarak reklam öykü panolarını hazırlaması sağlanır. Bu
panolar, senaryonun ayrı kâğıtlarda basit çizimlerle anlatılmasıyla oluşturulur. Panolarda,
ürünün tüketicinin zihnine yerleşmesi için logo, marka ve slogan vurgulanır.
Öğrenciler düzenledikleri günlükleri, gerçekleştirdikleri ürünleri ve pazarlanabilir hâle
getirmedeki çalışmalarını değerlendirmek üzere öğretmenlerine teslim ederler.
Öğrencilere “Yapım” kuşağında yer alan
bireysel etkinlere geçmeden önce takip
edecekleri tasarım süreci açıklanır. Tasarım
sürecinde yer alan ifadeler ideal bir süreci
öngörmektedir. Öğrenme düzeyindeki
farklılıklar dikkate alınarak bütün öğrencilerin
asgari düzeyde bu süreci yaşamalarına dikkat
edilir. Bütün öğrencilerden öngörülen tasarım
sürecinin ve her aşamasında yapacakları
işlemler yazılı olarak dağıtılabilir. 6. sınıf
yapım kuşağı etkinlikleri sonunda verilen
formlar çoğaltılarak dağıtılabilir. Öğrencilere
tasarım sürecini yapılandırmaları ve tasarım
günlüklerini şekillendirmeleri için imkân
sağlanır.
“Kurgu” kuşağında ortaya koyduğu çalışmasını
gerçekleştirmek isteyen öğrencilere fırsat
verilebilir. Ancak bu öğrencilerden
gerçekleştirmeyi düşündüğü çalışmasını
“Yapım” kuşağında öngörülen tasarım sürecine
göre yeniden ele alması istenir.
Öğrencilerilerden “Kurgu” kuşağındakinden
farklı bir sorunu veya ihtiyacı “Yapım”
kuşağında çözüme ulaştırmak için belirlemesi
istenir.
Sorun ve ihtiyacı karşılamaya yönelik bir örnek
çalışmanın her aşaması öğrencilerin tasarım
sürecini fark etmeleri için yapılarak tasarım
sürecini yapılandırmaları istenebilir.
Etkinliklerin gerçekleştirilmesi sürecinde
öğrencilerle ekte verilen “tasarım ve buluş
hikâyeleri” , “bilim insanlarının hayatları” ve
“yaratıcı düşünceyi uyaran” kısa etkinlikler
planlarak gerçekleştirilir.
Ana Sayfa
Yardım
Giriş Yap
Kayıt Ol
